Theoriekamers

Introductie

 1. Wie bent u?

Ik ben Max Weber, een van de grondleggers van de sociale wetenschappen.

2. Wat is uw definitie van 'moreel goed handelen'?

Wat goed handelen is? Dat hangt op de eerste plaats af van de verwachtingen die mensen hebben. Wat verwacht u zelf bijvoorbeeld over deze omgeving hier? En: wat verwacht u dat de anderen hier voor verwachtingen hebben, over u en over uw rol hier vandaag? Dus u begrijpt, een complex sociaal patroon bepaalt de beoordeling van ons handelen. En wat de rest van uw vraag betreft: ik ben scepticus op het gebied van ethiek, net als mijn collega's in deze kamer. Wij menen dat de filosofie nooit kan voorschrijven welke handeling precies de 'moreel juiste' is.

3. Kunt u mij uw morele ondergrens aangeven? Welke handelingen zijn zowieso moreel verwerpelijk?

Een absolute ondergerens bestaat niet; morele normen zijn altijd rekkelijk. Want moraal is een historisch bepaald verwachtingspatroon: een set van zogenaamde legitimiteits-eisen, waar men allerlei soorten machtsuitoefening aan kan onderwerpen. Nu de kracht van religies afneemt, zijn er meerdere organisaties die zulke minimum-eisen van legitimiteit verwoorden, zoals: het recht, de politiek, de media. Maar: als hun eisen niet appelleren aan een gedeeld gevoel van verplichting, dan worden het holle frasen.

4. Heeft u ook u een ideaal principe, waarmee je de morele juistheid van alle voorgenomen handelingen kunt beoordelen?

Een algemeen toetsingsprincipe heb ik niet, ik zei u toch al dat ik die gedachte verwerp? In de samenleving komen wel veel principes voor; en hoewel zij onderling vaak tegenstrijdig zijn, vragen zij toch onverminderd om ons engagement. Die waarden-strijd is onophefbaar, zij kenmerkt ons moderne levensgevoel. Al noemen sommige collega's dit gevoel juist weer póst-modern. Ach ja....